Hyaluronik Asit Nedir?

Özet

Hyaluronik asit ( HA) Cilt yaşlanması, cilt onarımı, yara iyileşmesi, doku yenilenmesi gibi süreçlerin  düzenlenmesinde çok yönlü rol oynamaktadır. Bu yönü sayesinde  kozmetik  ürünlerin zorunlu bileşeni olarak görev yapar. Bu derleme cilt gençleştirme, cilt yenileme, yaşlanmayı geciktirici, cilt onarımı noktasında son gelişmeleri ve klinik araştırmaları özetlemeyi ve değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Hyalüronik asit, hyaluronan, vegan hyaluronan, kozmetik, dermatololoji, vegan hyalüronan

Hyaluronik asit ( C₂₈H₄₄N₂₀₂₃ )

Karl Meyer ve John Palmer, 1934 yılında ilk kez İnek gözlerinin camsı kısmından bilinmeyen bir madde  izole etmeyi başardılar. Bu madde’ye Yunan dünyası “hyalos” (cam) ve bileşiğin bünyesinde bulunan  2 şeker molekülünden biri olan üronik asit  bulunmasından dolayı “hyaluronik asit” adını verdi. Biyo-uyumluluğu ve canlı yapısına zarar vermemesi potansiyeli nedeniyle şu anda tıpta ve cilt bakımında en yaygın kullanılan doğal makromoleküllerden biridir. Bu mukopolisakaritin kimyasal yapısını tam olarak çözmek için 20 yıllık bir araştırma daha gerekmiştir. (1)

Günümüzde yapılan çalışmalar Hyaluronik asitin yapısını şu şekilde açıklamaktadır: D – glukuronik asit ve N-asetil-D glukozamin disakkaritlerlerinin  β-(1 → 4) ve β-(1 → 3) glikozidik bağlar ile bağlanmasıyla oluşan  polimerik sülfatlanmamış bir glikozaminoglikandır ve vücudumuzda hyalüronidaz enzimi ile üretilir (2)

İnsan derisinin yaşlanması, henüz tam olarak anlaşılamayan karmaşık bir biyolojik süreçtir. Biyolojik olarak bağımsız iki sürecin sonucudur. Birincisi, tüm iç organları etkilediği gibi cildi de aynı şekilde etkileyen, önlenemez bir süreç olan içsel veya doğuştan gelen yaşlanmadır. İkincisi, foto-yaşlanma olarak da adlandırılan, başta ultraviyole (UV) ışınları gibi dış etkenlere maruz kalmanın sonucu olan dışsal yaşlanmadır.

İçsel cilt yaşlanması ise yirmili yaşların ortalarından itibaren eşey hormonlarının üretiminin kademeli olarak azalması ve menopozla ilişkili östrojen ve progesteronun azalması gibi yaşla birlikte meydana gelen hormonal değişikliklerden etkilenir. (3) HA, periferde ve kollajen ve elastinle etkileşim halinde bulunmuştur.

Kısaca  kolajen ve elastinin uygun bir konfigürasyonda tutulmasını sağlayan liflerdir. Yaşlanmış ciltlerde  Hyaluronik asit  ile bu bağlantılar yoktur bu da kollajen ve elastin liflerinin düzensizliği nedeni ile  ciltte ince çizgi, kırışıklık ve nazolabial kıvrımların varlığına yol açmaktadır. Östrojen ve androjen eksikliğinin kollajen bozulmasına, cilt kuruluğuna, elastikiyet kaybına, epidermal atrofiye ve cildin kırışmasına neden olduğu  bilinmektedir.

(4) Hyaluronik asit’in su tutma özelliği nedeni ile  Nemlendirici, cilt koruyucu ve yaşlanma karşıtı özelliklere sahip ürünlerin hemen hepsi HA’dan oluşur.  HA bol miktarda bulunan cilt daha yumuşak pürüzsüz ve parlaktır. Cildin nemlenmesi aynı zamanda kırışık oluşumunun yavaşlamasına da yol açar ve genellikle yaşla birlikte ortaya çıkan derin ince çizgileri ve hâli hazırda oluşmuş kırışıklıkları iyileştirir. (5)

Yara iyileşmesindeki rolü

Ciltte herhangi bir tahribat ve yara oluşması durumunda hyaluronan sentezi hızlanmaktadır. Bu durum hyaluron’nın dışarıdan deriye takviye olarak verilmesi yara oluşan bölgelerde doğal olarak yaraların iyileşmesine sebep olmaktadır. Bilimsel çalışmalar hyaluronan uygulanan yaralarda kısa sürelerde gözle görülür derecede gerileme olduğunu ve yaradan kaynaklı acı ve ağrı hissini azalttığı belirtilmiştir.  (6)

Bilim insanları, perioküler kırışıklıkları olan 30 ila 60 yaşları arasındaki 76 kadını içeren bir klinik çalışma yürüttüler. Bu hastalara farklı moleküler ağırlıklarda HA (50, 130, 300, 800, 2000 kDa) içeren %0.1 (w/w) krem ​​formülasyonu 60 gün boyunca günde iki kez uygulandı.

Düşük moleküler ağırlıklı HA içeren krem ​​formülasyonu uygulanan kadınlarda cilt hidrasyon seviyesinde, cilt elastikiyetinde ve peri-oküler kırışıklıkların azalmasında daha büyük gelişmeler gözlemlediler (9). Araştırmacılar Moleküler ağırlığa bağlı perkütan absorpsiyon açısından, topikal formülasyonlar (losyon, serum ve krem) içeren ultra küçük boyutlu HA’yı (nano-HA) test etmişlerdir (10).

Bu klinik çalışmada, ortalama yaşı 45.2 olan 33 kadın, periorbital kırışıklara sekiz hafta boyunca tedavi edildi. Ölçümler, kırışıklıklar için DermaTOP, cilt hidrasyonu için Korneometre, cilt elastikiyeti için Cutometer ve eritem yoğunluğu için Chroma Metre kullanılarak üç boyutlu yapı incelenerek periorbital bölgelerde yapıldı. Sonuçlar, 2 hafta içinde cilt inceliklerinde önemli bir iyileşme ve 2-8 haftalık tedavide cilt elastikiyetinde iyileşme olduğunu da ortaya koydu. Nano-HA içeren topikal formülasyonların hızlı kırışık önleyici ve cilt gençleştirici etkilerinin, ultra küçük HA moleküllerinin üstün perkütan absorpsiyonuna bağlı olması bekleniyordu (10).

HA bazlı topikal krem ​​formülasyonunun kırışık önleyici etkinliği başka araştırmacılar tarafından da araştırılmıştır (11). HA içerikli kremin günlük olarak uygulanması, kırışıklıkların derinliğinde önemli ölçüde azalmaya neden olur ve cilt elastikiyetini ve sıkılığını artırır. Bu çalışmada yazarlar, HA içeren dört topikal krem ​​formülasyonunu (Balea, Nivea, Lancome, Chanel) periorbital kırışıklığı olan 20 kadın üzerinde 3 ay boyunca test ettiler. Tedavi süresinden sonra, tüm tedavi hastalarında cilt elastikiyetinde ve sıkılığında %13-30 oranında önemli bir iyileşme, kırışık derinliğinde %10-20 oranında önemli bir azalma ve hidrasyon seviyesinde iyileşme gözlemlediler (11 ). 

Vegan Hyalüronik Asit

Hiyalüronik asitin  hayvansal kaynaklardan üretiminde bazı sıkıntılar bulunmaktadır. Bu Nedenle bitkilerden üretim ve saflaştırma daha kolaydır. Hayvansal kaynaklı üretimin verimi düşük ve yüksek saflıkta hyalüronik asit üretebilmek için proteinlerin uzaklaştırılması gerekmektedir. Bu işlem hayvansal üretimde oldukça zordur.  Bunun bir sonucu olarak da yeni üretim yöntemleri araştırılmaya başlandı. Günümüzde de genel üretim yöntemi olan bakteri fermantasyonu yoluyla üretim keşfedilmiş ve bitkisel izolosyon yaygınlaştırılmıştır.

Bu anlamda 1990’larda başlayan ilk  çalışmalar hyalüronik asitin bakteriyel fermantasyonla üretilebileceğini gösteriyordu. Çeşitli birçok bakteri, bu maddeyi doğal yollarla sentezleyebilmekteydi.  Son araştırmalar, bakteriyel fermantasyonla çok daha yüksek molekül ağırlığına sahip, verimi daha yüksek ve toksik madde içermeyen hyalüronik asit üretiminin yolunu açtı. Günümüzde hyalüronik asit üretimi çeşitli streptokok bakterilerinden gerçekleşmektedir.

Bunun yanında tıbbî kullanıma uygun ilaçlar üretebilmek için rekombinant DNA içeren bakterilerden de yararlanılmaktadır (7). ( İlk ticari olarak fermente edilmiş HA, endüstriyel HA üretimindeki mevcut yaygın suş olarak kalan Streptococcus zooepidemicus’tan elde edilmiştir ) (8). Uygun koşullar altında gelişmesi ve üremesi sağlanan bakteriler, şekerden fermantasyon ile hyalüronik asit üretirler. Bir biyoreaktörde gerçekleşen bu üretim, pek çok saflaştırma ve sterilizasyon aşamasına sahiptir. Hyalüronik asit yüksek sıcaklıklarda bozunan bir molekül olduğundan, hem üretilirken hem de saklanırken düşük sıcaklıklarda olması gerekir. Santrifüj ve filtrasyon gibi pek çok işlemden geçen ürünün, fabrikadan çıktığında yüksek saflıkta, steril ve çeşitli ilaç ve kozmetik firmalarına satılmaya hazır hâlde olması sağlanır.

1. Meyer K, Palmer JW. The polysaccharide of the vitreous humor.J Biol Chem. 1934;107:629-634.

2. R. Fraser, T.C. Laurent, U.B. Laurent Hyaluronan: its nature, distribution, functions and turnoverJ. Intern. Med., 242 (1997), pp. 27-33

2. Berneburg, M., Trelles, M., Friguet, B., Ogden, S., Esrefoglu, M., Kaya, G., Goldberg, D. J., Mordon, S., Calderhead, R. G., Griffiths, C. E., Saurat, J. H., & Thappa, D. M. (2008). How best to halt and/or revert UV-induced skin ageing: strategies, facts and fiction. Experimental dermatology, 17(3), 228–240. https://doi.org/10.1111/j.1600-0625.2007.00665_1.x

4. Makrantonaki, E., Adjaye, J., Herwig, R., Brink, T. C., Groth, D., Hultschig, C., Lehrach, H., & Zouboulis, C. C. (2006). Age-specific hormonal decline is accompanied by transcriptional changes in human sebocytes in vitro. Aging cell, 5(4), 331–344. https://doi.org/10.1111/j.1474-9726.2006.00223.x

5. Bukhari, S. N. A., Roswandi, N. L., Waqas, M., Habib, H., Hussain, F., Khan, S., Sohail, M., Ramli, N. A., Thu, H. E., & Hussain, Z. (2018). Hyaluronic acid, a promising skin rejuvenating biomedicine: A review of recent updates and pre-clinical and clinical investigations on cosmetic and nutricosmetic effects. International journal of biological macromolecules, 120(Pt B), 1682–1695. https://doi.org/10.1016/j.ijbiomac.2018.09.188

6. Tashiro, T., Seino, S., Sato, T., Matsuoka, R., Masuda, Y., & Fukui, N. (2012). Oral administration of polymer hyaluronic acid alleviates symptoms of knee osteoarthritis: a double-blind, placebo-controlled study over a 12-month period. TheScientificWorldJournal, 2012, 167928. https://doi.org/10.1100/2012/167928

7. Liu, L., Liu, Y., Li, J., Du, G., & Chen, J. (2011). Microbial production of hyaluronic acid: current state, challenges, and perspectives. Microbial cell factories, 10, 99. https://doi.org/10.1186/1475-2859-10-99

8. Chong, B. F., & Nielsen, L. K. (2003). Amplifying the cellular reduction potential of Streptococcus zooepidemicus. Journal of biotechnology, 100(1), 33–41. https://doi.org/10.1016/s0168-1656(02)00239-0

9. Pavicic, T., Gauglitz, G. G., Lersch, P., Schwach-Abdellaoui, K., Malle, B., Korting, H. C., & Farwick, M. (2011). Efficacy of cream-based novel formulations of hyaluronic acid of different molecular weights in anti-wrinkle treatment. Journal of drugs in dermatology : JDD, 10(9), 990–1000.

10. Jegasothy, S. M., Zabolotniaia, V., & Bielfeldt, S. (2014). Efficacy of a New Topical Nano-hyaluronic Acid in Humans. The Journal of clinical and aesthetic dermatology, 7(3), 27–29.

11. Poetschke, J., Schwaiger, H., Steckmeier, S., Ruzicka, T., & Gauglitz, G. G. (2016). Hyaluronsäurehaltige Antifaltencremes: Wie gut wirken sie? : Eine Analyse von Antifaltencremes unterschiedlicher Preisklassen auf Basis objektiver Messmethoden [Anti-wrinkle creams with hyaluronic acid: how effective are they?]. MMW Fortschritte der Medizin, 158 Suppl 4, 1–6. https://doi.org/10.1007/s15006-016-8302-1

Hyaluronik Asit

Hyaluronik asit yapı itibari ile su molekülleri ile bileşik oluşturabilen ve  cildin nem oranını artırarak cildin esneklik kazanmasını ve bu sayede kırışıklarının giderilmesi ve gözle görülebilen ince çizgilerin yok edilmesini sağlayan bir polimerdir. Kendi moleküler ağırlığını yaklaşık 1000 katı kadar su molekülünü tutarak kompleks bileşik oluşturur. Genel olarak vücudumuz bu asidi Cilt bağ dokusunda ve eklemlerde üretmektedir.

Ancak yaşın ilerlemesi ile bu üretim yavaşlamaktadır dolayısıyla dışarıdan kozmetik cilt bakım ürünleri ile  takviye olarak alınması ve cildin desteklenmesi gerekir. Bu bileşiği içeren bazı cilt bakım ürünleri cildin en üst katmanlarının nemlenmesi sağlar. Üst cilt tabakasına yerleşen Hyaluronik asit moleküller suyu tutarak cildin nemli kalmasını sağlar ve böylece cilt canlı, taze ve sağlıklı bir görünüm kazanır. Yaşlanmanın etkileri olan ince çizgilerin giderilmesi için hyaluronan kullanılmalıdır.

Hyaluronan’ın molekül ağırlıkları farklıdır. Hyaluronik asit yüksek moleküler ağırlıklara sahip ya da mikro-moleküler olabilmektedir.  Bu iki bileşiğin cildin farklı tabakalarına geçme özelliği bulunur. Yüksek moleküler hyaluronan cildin üst tabakası yani epidermise etki ederken cildi nemlendir ve cilt nemli pürüzsüz daha parlak görünür. Mikro moleküler Hyaluronan ise cildin alt tabası yani dermis tabakasına kadar ilerleyerek cildin kırışıklarının giderilmesi ince çizgilerin yok edilmesinde bu sayede cildin dolgun görünmesine ve gençleşmeye sebep olur.

Hylauronan’ın ayrıca  antioksidan ve antibakteriyel özellikleri de bulunmaktadır. Antioksidan özelliği ile  cilde zarar veren  etkenlere karşı koruma kalkanı oluştururken Antibakteriyel özelliği ile de yaraların daha hızlı iyileşmesine yardımcı olur. Bu sayede ciltteki leke ve sivilcelerin tedavi edilmesinde de kullanılabilir. Cildinizi nemlendirir koruma kalkanı sayesinde  bariyer oluşturarak cildinizi daha genç dinç ve dinamik gösterir ve buna bağlı olarak yaşlılığa bağlı ince kırışıklıkları azaltır.

Kolajen Nedir? Ne İşe Yarar?

Özet

İnsan cildinde yaşa bağlı olarak yaşlanma ve dış faktörlere bağlı olarak UV ışınlarına maruz kalma ile ciltte yaşlanma (foto-yaşlanma) gerçekleşir. 

Cilt biyolojisinin neredeyse her yönü yaşlanmadan etkilenir. Yaşamsal bariyer işlevi gören epidermisin kendini yenileme yeteneği yaşla birlikte azalır.

Cildin büyük bölümünü oluşturan ve güç ve esneklik kazandıran dermal kolajenöz hücre dışı matris, derinin mekanik özelliklerini ve dermal hücre fonksiyonlarını olumsuz bir şekilde etkileyen kademeli parçalanmaya maruz kalır.  Kolajen desteği ile bu yaşa bağlı etkiler giderilebilir. 

Anahtar Kelimeler: kolajen, collagen, kozmetik, dermatoloji,

Kolajen Nedir? Ne İşe Yarar?

Kolajen vücudun yapı taşları arasında yer alan takviye olarak da alınabilen cildin esnekliği ve dayanıklılığından sorumlu, eklemlerde de yer alan bir proteindir.  Yaşlanma ile birlikte vücudumuzdaki kolajen parçalanır ve vücudumuzda kolajen üretilmesi zorlaşır.

Düzenli ve sağlıklı beslenme ile vücudumuzda kolajen yapımına yardımcı olmakla birlikte dışarıdan takviye ve destekleyici maddeler ile vücudumuzdaki kolajen miktarının artışına yardımcı olabilir. Kolajen ciltteki kırışıklıkların giderilmesi cilt kuruluğunun azaltılması ayrıca eklem rahatsızlıklarının giderilmesi ve  eklemlerde hareketin kolaylaştırılması için kullanılır.

Kolajenin Derideki Potansiyel İşlevleri 

Hücre Yaşlanması ve Yenilenmesindeki Rolü

Cilt, diğer birçok organ gibi, zaman ilerlemesi ve buna bağlı hormonal ve diyet değişiklikleri ile birçok değişikliklere uğrar. Bununla birlikte, diğer birçok organın aksine cilt, özellikle güneşten gelen UV ışınından olmak üzere çevresel faktörlerden doğrudan etkilenir. 

UV ışınlarına kronik maruz kalma, yıllar geçmesinden kaynaklanan yaşlanmayla birlikte (kronolojik yaşlanma) üst üste gelen yaşlı bir fenotipe (foto-yaşlanma) neden olur. Sonuç olarak, vücudun yüz, boyun, kollar veya ellerin arkası gibi sıklıkla güneşe maruz kalan bölgeleri, vücudun diğer bölgelerine göre gözle görülür yaşlanma belirtilerini daha hızlı kazanır.

Tüm bu olayların sonunda derideki hücre dışı matrislerinde, Fibriller yani Tip 1 ve Tip 3 kolajenler azalır.  Bu kolajenlerin azalması biyokimyasal olarak yaşlanmış bir cildin belirtecidir. (1,2,3). Ciltte bu kolajenlerin miktarının azalması neticesinde de deride kırışıklık ve elastikiyet kaybı oluşur. (4) Kolajen içeren ürünlerin kullanılması ile elastikiyet kaybı giderilerek Hücre yaşlanması engellenebilir.

Sağlıklı Bir Cilt İçin Kolajen Takviyesi Alınmalı, Güneş Işınlarına Maruz Kalınmamalıdır.

Deride en bol bulunan yapısal protein olan tip I kolajenin organizasyonu ve yapısındaki değişiklikler cilt yaşlanmasının belirtecidir. Yaşlı bir ciltte genç cilde oranla kolajen fibrilleri daha düzensiz, yoğun kümelenmiş ve  kırılma eğiliminde gözlenmektedir. Özellikle Güneş ışınlarına maruz kalan cilt yaşlanma eğilimdedir topikal uygulama ile epidermal tabakaya iletilebilir, ve bu deformasyonlar cilde kullanılan krem yada serumlar ile azaltılabilir. (5)

Kolajen Oluşumunda C Vitaminin Etkisi

C Vitamini kolajen molekülünün üçüncül yapısını sabit tutan bir kofaktör olarak görev yapmasının yanı sıra gen ekspresyonunu da uyarır. Deride kolajen oluşumu çoğunlukla dermisteki fibroblastlar tarafından gerçekleşir. C vitamini olmadığında Fibroblastlar kolajen üretimini hem azaltır hem de oluşan proteinlerin yapısında değişimler meydana gelir. (6)

Serbest Radikallerin Kolajen Üretimine Etkisi

Serbest Radikaller, Dermal hücre dışı matriste parçalanmış kolajenin birikmesine ve cildin kronolojik olarak yaşlanmış ve foto-yaşlanmış insan derisinde kolajen üretiminde de sürekli azalmaya yol açar.  Genç deride, dermal hücre dışı matris içinde bulunan sağlam kolajen, fibroblastlara bağlanarak cilde mekanik direnç sağlar. 

Böyle Fibroblastlar gergin haldedir.  UV ışınlarına (foto-yaşlanma) veya oksidatif strese (kronolojik yaşlanma) maruz kaldığında, artan ROS, pro-kolajen üretimini azaltır. Kronik UV maruziyeti ve zamanın geçişi ile ortaya çıkan kolajen fragmanlarının birikmesi, dermal ekstraselüler matrisin mekanik ve fonksiyonel özelliklerini bozar. (7, 8)

Kolajenin Cilt Kuruluğuna Etkisi

Genç cilt sıkı, pürüzsüz ve parlak bir görünüme sahipken, zamanla içsel ve dışsal yaşlanma süreçleriyle dermis ve epidermisin yapısında derin değişiklikler meydana gelir. Dermisin kollajen yoğunluğu yaşla birlikte azalır ve dermal kalınlıkta bir azalma ile ilişkilidir. (9)

Dermal kollajen ağı, daha kısa ve daha az organize lifler sunarak ve bozulmuş kollajen parçalarını biriktirerek giderek daha fazla parçalanır. (10)  Papiller dermisin elastik lifleri yaşlanma sırasında bütünlüğünü kaybeder ve dermal-epidermal bileşkeye daha az ulaşır.

Esneklik ve güçteki bu genel kayıp, sarkma ve kırışmaya yol açar. (11, 12) Hem epidermiste hem de dermiste bol miktarda bulunan hyaluronik asit miktarı yaşla birlikte azalır. (13) Bu, yaşlanan insanların tipik olarak kuru cildine yol açan ve en önemlisi epidermal bariyer işlevini bozan nemi tutma kapasitesinin azalmasına yansır. (14)

Kolajen Takviyesinin Yara İyileşmesindeki Rolü

Yaralar, enfeksiyon oluşma ihtimali nedeniyle her zaman ciddiyeti koruyan bir konu olmuştur. Bu nedenle, yaraların kontrol altında tutulması, kapsamlı iyileşme ve ardından yaranın yara bölgesinden çıkarılması için her zaman ek çaba gerektirir. Kolajen içeren kremler ve biyomalzemelerin kronik yaraların tedavisindeki rolü iyi bilinmektedir.  Yara iyileşmesi için geliştirilen formülasyonların bileşiminde kolajen önemli bir bileşen olarak kabul edilir. (15)

Kolajen Cilt Kırışıkları Üzerindeki Etkisi

Yaşlanan cildin çeşitli klinik özellikleri arasında cilt kırışıklıkları en çok göze çarpan değişikliklerden biridir. Kronik kas kasılması veya yerçekimi kuvvetleri dahil olmak üzere çeşitli nedensel faktörlerin kırışıklık oluşumunu kolaylaştırdığı öne sürülse de, esas olarak dermal tabakayı destekleyen hücre dışı matrisin (ECM) kantitatif azalması ve kalitatif bozulmasının bunlardan biri olduğu düşünülmektedir. Bu noktada da ciltte bulunan Kolajen proteinin yapısı, düzeni, miktarı etkilidir ve takviye edilmesi gereklidir. (16)

Kolajen Eksikliği Belirtileri Nelerdir? 

Kolajen eksikliği cildimizde hemen fark edilebilir. Cildimiz sıkılığını, dinamik, gergin görünümünü yitirir ve sarkarak cilt eski parlaklığını kaybeder, kırışıklıklar gözle görülür halde belirginleşir. Ayrıca cildin nem oranının bozulmasına bağlı olarak cilt üzerinde kırışık, renk bozuklukları, yara, yanık, kesik gibi durumlarda iyileşmenin gecikmesi, solgun ve renksiz cilt görünümü, kaz ayağı görünümünde artış, göz ve yüz çevresinde morarma, çukurluk gibi değişiklikler görülebilir.

Cildin Maruz Kaldığı Zararlı Etkenler

Yaşam boyunca cildimizin maruz kaldığı zararlı etkenler;

• Normal yaşlanmaya bağlı olarak bozulma, elastikiyet kaybına ve kırışıklık oluşumuna sebep olur.
• Cildimiz Renk bozulmasına, kuruluğa ve hızlı kırışmaya yol açan elementlere maruz kalır
• Cildimiz çeşitli Oksitleyici güzellik ve temizlik ürünlerine (saç boyaları, sabunlar, deterjanlar, ağartıcılar) maruz kalma dahil olmak üzere kimyasallara maruz kalır.
• Ve son olarak cildimiz Yaralama ve yanma gibi doğrudan etkenlere maruz kalabilir.

Peki Kolajen Takviyesi Neden Gereklidir?

• Kolajen ciltte bol miktarda bulunan proteindir. Yaşlanma ile birlikte cildin derin tabakalarında kolajen kaybı azalır. Buna bağlı olarak da cilt esnek ve dinamik görünümünü kaybeder. Elastikiyet kaybına bağlı olarak da kırışıklıklar artış gösterir. Kolajen içeren serum, krem ve tonikler kullanılarak cildin esnekliği artırılarak nem dengesi sağlanabilir. Kırışıklıklar önlenerek cildin geç görünmesi sağlanır.
• Kolajen takviyesi Hyaluronik asit üretimi ile de ilişkilidir. Bu nedenle Kozmetik ürünlerde kolajen ve hyaluronik asit bir arada kullanılabilir.
• Buna ilave olarak Askorbik asit içeren ürünlerde kullanılırsa Kolajen üretimi daha da artar.
• Yaşlanmaya bağlı olarak ciltte selülit görünümü ortaya çıkar. Kolajen uygulamak özellikle kadınlarda kalça ve bacaklarda oluşan selülit görünümünü engeller.
• Cildin daha parlak ve pürüzsüz görünmesini sağlar.
• Cilt kuruluğunu engelleme de yardımcıdır.
• Cildin maruz kaldığı etkilere karşı, Anti oksidan gibi davranarak serbest radikalleri ortadan kaldırırak hücre yaşlanmasını geciktirir. Bunun yanında hücre onarımını sağlayarak, yara iyileşmesinde de etkilidir.

Sağlıklı Bir Cilt İçin Kolajen

Kolajen Deride en bol bulunan lif oluşturan proteindir. İnsan derisinin yağsız kuru ağırlığının ~%80’ini oluşturur. Vucudumuzdaki tüm proteinlerin ise yaklaşık %30’u Kolajen proteinidir.

Dolayısıyla insan vücudu için önemli bir proteindir. Kolajen ismi Yunanca‘da tutkal anlamına gelen “kolla“ sözcüğünden gelir. Tıpkı bir tutkal gibi dokuları bir arada tutmayı sağlamaktadır. Temel işlevi bağ dokusunu güçlendirmek, cilde esneklik, dinç görünüm ve sıkılık kazandırmaktır.

Sadece Ciltte bulunmaz; bağ dokusu, tendon ve eklemler, damar duvarı, göz, diş, kemik ve saçlar da dahil olmak üzere tüm vücutta doku ve organlarda bulunur. 25 yaşından sonra kolajen üretimi vücudumuzda azalmaya başlar. Bu yaş aralığı 40 yaşlarına ulaştığında %10-20 arasında bir kolajen kaybı söz konusu olur.

Bu kayıplar normaldir. İnsan doğası gereği birçok dış etkenlere maruz kalır ve bunun yanında da doğal yaşlanma süreci vardır. Yaşımız ilerledikçe cildimizde kuruma, incelme, sarkma, kırışıklıklar, güneş lekeleri, yanık izleri, saç kalitesinde bozulma, tırnaklarda kırılma ortaya çıkar.

Kolajen proteini yaşlanma belirtilerini hafifletmeye yardımcı olur. Bu sayede kişinin cildinin daha dinamik, gergin, parlak bir görünüm kazanmasını sağlar. Kolajen takviyesi, cildin dışarıdan maruz kaldığı etkenlerin yarattığı toksik maddelerin zararlı etkilerini ortadan kaldırır.

Böylece yaşlanma sürecini yavaşlatarak kırışıklıkların belirgin hale gelmesini ve yeni kırışıklıkların oluşmasını engeller. Bunun yanında Kolajen takviyelerinin cilt kuruluğunu giderdiğini gösteren çalışmalar da vardır. Bunun yanında Kolajen takviyelerinin C vitamini, Hyaluronik asit içeren kremler, serumlar, tonik ve losyanların kullanılması onarım sürecini hızlandırır.

Kaynakça:

1. SMITH, J. G., Jr, DAVIDSON, E. A., SAMS, W. M., Jr, & CLARK, R. D. (1962). Alterations in human dermal connective tissue with age and chronic sun damage. The Journal of investigative dermatology, 39, 347–350. https://doi.org/10.1038/jid.1962.122
2. Lavker R. M. (1979). Structural alterations in exposed and unexposed aged skin. The Journal of investigative dermatology, 73(1), 59–66. https://doi.org/10.1111/1523-1747.ep12532763
3. Pieraggi, M. T., Julian, M., & Bouissou, H. (1984). Fibroblast changes in cutaneous ageing. Virchows Archiv. A, Pathological anatomy and histopathology, 402(3), 275–287. https://doi.org/10.1007/BF00695081
4. Hanson, K. M., & Simon, J. D. (1998). Epidermal trans-urocanic acid and the UV-A-induced photoaging of the skin. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 95(18), 10576–10578. https://doi.org/10.1073/pnas.95.18.10576
5. Varani, J., Spearman, D., Perone, P., Fligiel, S. E., Datta, S. C., Wang, Z. Q., Shao, Y., Kang, S., Fisher, G. J., & Voorhees, J. J. (2001). Inhibition of type I procollagen synthesis by damaged collagen in photoaged skin and by collagenase-degraded collagen in vitro. The American journal of pathology, 158(3), 931–942. https://doi.org/10.1016/S0002-9440(10)64040-0
6. Nusgens, B. V., Humbert, P., Rougier, A., Colige, A. C., Haftek, M., Lambert, C. A., Richard, A., Creidi, P., & Lapière, C. M. (2001). Topically applied vitamin C enhances the mRNA level of collagens I and III, their processing enzymes and tissue inhibitor of matrix metalloproteinase 1 in the human dermis. The Journal of investigative dermatology, 116(6), 853–859. https://doi.org/10.1046/j.0022-202x.2001.01362.x
7. Harman D. (1992). Free radical theory of aging. Mutation research, 275(3-6), 257–266. https://doi.org/10.1016/0921-8734(92)90030-s
8. Fisher, G. J., Quan, T., Purohit, T., Shao, Y., Cho, M. K., He, T., Varani, J., Kang, S., & Voorhees, J. J. (2009). Collagen fragmentation promotes oxidative stress and elevates matrix metalloproteinase-1 in fibroblasts in aged human skin. The American journal of pathology, 174(1), 101–114. https://doi.org/10.2353/ajpath.2009.080599
9. Shuster, S., Black, M. M., & McVitie, E. (1975). The influence of age and sex on skin thickness, skin collagen and density. The British journal of dermatology, 93(6), 639–643. https://doi.org/10.1111/j.1365-2133.1975.tb05113.x
10. Varani, J., Dame, M. K., Rittie, L., Fligiel, S. E., Kang, S., Fisher, G. J., & Voorhees, J. J. (2006). Decreased collagen production in chronologically aged skin: roles of age-dependent alteration in fibroblast function and defective mechanical stimulation. The American journal of pathology, 168(6), 1861–1868. https://doi.org/10.2353/ajpath.2006.051302
11. Calleja-Agius, J., Brincat, M., & Borg, M. (2013). Skin connective tissue and ageing. Best practice & research. Clinical obstetrics & gynaecology, 27(5), 727–740. https://doi.org/10.1016/j.bpobgyn.2013.06.004
12. Kligman, A. M., Zheng, P., & Lavker, R. M. (1985). The anatomy and pathogenesis of wrinkles. The British journal of dermatology, 113(1), 37–42. https://doi.org/10.1111/j.1365-2133.1985.tb02042.x
13. Sakai, S., Yasuda, R., Sayo, T., Ishikawa, O., & Inoue, S. (2000). Hyaluronan exists in the normal stratum corneum. The Journal of investigative dermatology, 114(6), 1184–1187. https://doi.org/10.1046/j.1523-1747.2000.00992.x
14. Verdier-Sévrain, S., & Bonté, F. (2007). Skin hydration: a review on its molecular mechanisms. Journal of cosmetic dermatology, 6(2), 75–82. https://doi.org/10.1111/j.1473-2165.2007.00300.x
15. Sharma, S., Rai, V. K., Narang, R. K., & Markandeywar, T. S. (2022). Collagen-based formulations for wound healing: A literature review. Life sciences, 290, 120096. https://doi.org/10.1016/j.lfs.2021.120096
16. Fisher, G. J., Kang, S., Varani, J., Bata-Csorgo, Z., Wan, Y., Datta, S., & Voorhees, J. J. (2002). Mechanisms of photoaging and chronological skin aging. Archives of dermatology, 138(11), 1462–1470. https://doi.org/10.1001/archderm.138.11.1462

Ölmez Otu Çiçeği Nedir?

Özet

Ölmez çiçeği olarak bilinen helichrysum italicum bitkisi genellikle akdeniz ülkelerinin alternatif tıbbında önemli rol oynamaktadır. Geleneksel bilgilere bakıldığında farmakolojik etkileri nedeni ile  aktif araştırmaların odak noktası olmuştur. Bu derleme Helichrysum italicum’ un farmakolojik aktiviteleri, yağı ve yağın bileşimi, hücre canlanması çoğalması ve yenilenmesi hakkında mevcut bilgi durumuna genel bir bakış sağlamayı amaçlamaktadır.

Malzemeler ve yöntemler

Bu derleme yazılırken ilgili veriler  “Directory of Open Access Journals”, “Google Scholar”, “ISI Web of Knowledge”, “PubMed”, “ScienceDirect” içerisinde “ Helichrysum” ve “ H. italicum ” anahtar kelimeleri kullanılarak araştırma yapılmıştır.  Yerli ve yabancı kitaplardan  ve diğer kaynaklardan elde edilen bilgilere de yer verilmiştir.

Giriş

Helichrysum cinsine ait bitkilerin geçmiş tarihi ilk literatür Historia Plantarum” (MÖ 3.–2. yüzyıl) olup, Eresos’lu Yunan Theophrastus yazmıştır. Bu kaynakta   “ Heleiochrysos ”un yanıkların (bal ile karıştırılarak) ve zehirli hayvanların sokması/ısırıklarının tedavisinde kullanılabileceğini bildirmektedir. (1) 

Bu cinse isim verilirken cinse ait bitkilerin çiçeklerinin salkım halinde ve parlak sarı renkte olması nedeni ile güneş ve altın anlamına gelen Yunanca “helios” ve “chryos” kelimelerinden faydanılmıştır (2). Tıbbi bir bitki olarak  Helichrysum cinsine ait türler  incelenmeye başlandığında bazı türler arasında büyük benzerlik bulunması nedeni ile karmaşık bir cins olarak sınıflandırılmıştır. Bu nedenle bitkilerin doğru tanımlanması ve tarihsel bakımdan incelenmesinde zorluklar yaşanabilir. (3)  

Son yıllarda bu cinsin popüler olan çalışmalardan bazıları bazıları Helichrysum arenarium (L.) Moench (4) , Helichrysum stoechas (L.) Moench (5), Helichrysum graveolens (M Bieb) Sweet (6)  Bu türlere olan ilgi geleneksel terapötik olarak kullanılmasından ileri gelmektedir.

Orta Avrupa’da Helichrysum arenarium çiçek salkımlarının kullanımı antiseptik, koleretik ve spazmolitik özellikleri nedeniyle araştırma konusu olmuştur (3), Helichrysum graveolens ise Türkiye’de diyabetes mellitus semptomlarının kontrolünde, yara iyileşmesi, hücre yenilenmesi  ve diüretik olarak  raporlanmıştır (6).

Helichrysum stoechas , İspanya’ da  halk tıbbında özellikle anti-inflamatuar ve yara iyileştirici özelliklerinin yanı sıra diş ağrısı, ürolojik bozuklukları için kullanılmıştır  (7) 

Ayrıca Helichrysum italicum’un farmakolojik ve tıbbi özellikleri üzerine ilk bilimsel çalışmalar , 20. yüzyılın 40’lı ve 50’li yıllarında sedef hastalarında klinik araştırmaları yapılan Leonardo Santini’ye atfedilir. Ancak bulguları çok az öneme sahip dergilerde yayınlanmış ve ölümünden sonra büyük ölçüde göz ardı edilmiştir  (8) Helichrysum italicum kullanımı, diğer çalışmaların yanı sıra ek olarak solunum yolu ile ilgili olanlar gibi enflamatuar ve alerji durumlarının yanı sıra cilt durumlarında da bildirilmiştir. (6).

Helichrysum italicum için Özellikle uçucu yağları elde edildikten sonra yara iyileşmesi ve diğer cilt rahatsızlıkları, özellikle bazı hematom ve yara izlerini iyileştirmesinde ilgi çekici aromaterapi uygulamaları  çalışılmış olup hiç bir eleştiri ile karşılaşmamıştır. (6).

Gelişmeler

Helicrysum’un kimyasal bileşiminde Neril asetat (35.5), gama-Curcumene (13.9), alpha-Pinene (8.9), alpha-Curcumene (4.3), Italisen (4.0), Limonen (3.6), Neril Propionate (3.1), Okaliptol (2.3), Copaene ( 2.2) vardır (9) yapılan bir başka çalışmada ise bileşiminde çeşitli kimyasallar  H. italicum uçucu yağında tanımlanan kırk altı bileşen , toplam uçucu yağ bileşiminin %98.37’sini temsil eder kalan %1,63 kısımdaki maddeler eser miktardadır. Yaklaşık %60’lık bir toplam nispi içerikle oluşturulan seskiterpen hidrokarbonlar, en bol bulunan kimyasal bileşik sınıfı iken, monoterpen hidrokarbonlar toplam bileşimin %18.52’sini oluşturur. Tespit edilen ana bileşenler γ-Curcumene (%14.07), Neril asetat (%12.96), α-Pinene (%12.38), β-Selinene (%11.27) ve α-Selinene (%7.27) dir (10)

Hücre yenilenmesi ve yara iyileşme sürecindeki önemli faktörler, kasılma ve epitelizasyondur [ 11 ] yapılan çalışmada Helicrysum’un esansiyel yağının  hücre yenilenmesi ve yara iyileşme yara iyileştirme potansiyelini değerlendirmede bu aşamaların izlenmesi çok önemlidir. 

Yapılan çalışmalar sonucunda Helicrysum’un  esansiyel yağı bazlı topikal preparasyon ile tedavi edilen fare  gruplarında kasılma değerlerinin daha yüksek olduğunu, dolayısıyla kasılma sonucunda epitelizasyonun daha yüksek olduğu rapor edilmiştir ve ayrıca epitelizasyon için daha kısa süre gerekli olduğu görülmüştür. Yara iyileşme potansiyeli, yara kontraksiyonunun hızlı olması ve epitelizasyonu kolaylaştırmaya yardımcı olan bu uçucu yağların temel özelliği  antimikrobiyal potansiyele sahip terpenleri içermesinden kaynaklanabilir.

Günlük topikal uygulamadan sonra, H. italicum esansiyel yağ bazlı merhem ve jel ile tedavi edilen sıçanlarda yara iyileşmesi kontraksiyonu, kontrol ve araç grupları ile karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek bulundu. Uçucu yağ içeren jel ve merhemin, sırasıyla %42.3 ve %39.87’lik yara iyileşmesi kasılması ile en etkili olduğu rapor edilmiştir (12)

Ayrıca yapılan diğer çalışmalarda niasinamid, hyaluronik asit (HA), karnosin, matrikin peptitleri, melatonin ve Akdeniz çiçekli bitkisi Helichrysum italicum’un bir ekstresini içeren bir su içinde yağ emülsiyonunu kullanan 117 birey, 12 haftaya kadar her gece bir kez bu karışımı yüzlerine uygulamışlardır.

Bu kullanımın sonucu çok ilgi çekicidir bu karışım insan cildinde ex vivo oksidatif stresi önemli ölçüde azalttığı ve Klinik olarak, hidrasyon (+ %64,4; p  < 0,05) ve transepidermal su kaybı (TEWL) değerlerinin (− %10,0; p  < 0,05) kullanımdan sonraki 1 saat içinde düzeldiği ve  Kırışıklık sayıları %18.9’a ( p  < 0.05), kahverengi ve UV leke sayıları sırasıyla %5.5 ( p  < 0.05) ve %13.2’ye ( p < 0.05) kadar azaldığı ifade edilmiştir. Laktik asit kaynaklı cilt yorgunluğu, karışımın  kullanımdan sonraki 7 gün içinde önemli ölçüde azaldığı rapor edilmiştir. Ayrıca  Deneklerin %86.7’si cildini daha canlı  hissettiği rapor edilmiştir (13)

Bu çalışmadaki bir diğer rapor bu özütlerden elde edilen krem, çevresel faktörlerin neden olduğu cilt hasarını azaltığı  ve gece kullanımı  yaşlanmanın özellikle kırışıklık, kaz ayağı görünümünün azaltılmasında etkili olduğu ve  yaşlanmanın klinik belirtilerini iyileştirdiğini  ve  cilt tahrişini azalttığı yönünde bilgiler sunmuştur.

Soldaki görselde 28. 56. Ve 84. Günlerde etken maddenin etkisinin kaz ayağı görünümün etkisi ölçülmüştür. Ve Ortalama kırışıklık sayısı 28 gün (− %11.1; p  < 0.05), 56 gün (− %10.9; p  < 0.05) ve 84 gün (− %18.9; p  < 0.05) sonra önemli ölçüde azalmıştır ve Kırışıklık hacmi ise D56 (−%8,1; p  < 0,05) ve D84’te (−%14,8; p  < 0,05) azalmıştır (Tablo​(Tablo 3),3) ve bu kırışıklıkların ortalama derinliği D56’da ( p < 0.05) % 6.9 ve  D84’te % 7.7 ( p  < 0.05)  olmuştur.

Yapılan bir başka çalışmada ise cilt kuruluğunun birçok insan için önemli bir sorun olduğuna değinmiş ve  önlenmesi için helicrysum bitkisinin kullanılmasını önermiştir. Kuru cildin sebebi endojen veya eksojen faktörler olabilmektedir. su/lipidlerden yoksun bir stratum corneum Rahatsız edici pürüzlü ve pullu cilt yüzeyi oluşturmaktadır.

Bu Bir savunma reaksiyonudur ve cilt bariyerinin değiştirilmesi, homeostaz restorasyonunu başlatmak için sitokinlerin üretimini uyarır, ancak bu aynı zamanda bariyeri daha da zayıflatan bir inflamatuar yanıtı da indükleyebilir işte bu noktada Helichrysum özü, kuru cildin yönetimi için umut verici bir aktif bileşendir. (14)

Sonuç

Yapılan tüm bu araştırmalar sonucunda Helicrysum türlerinden elde edilen esansiyel yağlar ve bu yağların bileşimlerinden elde edilen kremler, jeller, pomadların cilt onarımını sağlamada, cilt kuruluğunda meydana gelebilecek hasarı gidermede, beraberinde Stratum corneum  ( Derinin dış tabakası, epidermis ) tabakasını yenilemede, hücre çoğalmasını tetiklemede, UV ışınlarının ciltte oluşturmuş olduğu olumsuz etkileri gidermede ve neticesinde de  cilt yaşlanmasını geciktirmekte de etkili olduğu düşünülmektedir.

Mucizevi Bitki İşte Ölmez Çiçek Hakkında Bilinenler

Bin yıllardır bitkilerin özleriyle şifa bulan insanoğlu, farklı coğrafyalarda ve farklı zamanlarda aynı bitkiyi farklı isimlerle anmıştır helicrysium bitkisi de bunlardan bir tanesidir. Bilimsel ismini Yunanca “helios” (güneş) ve “krysos” (altın) kelimelerinden köken almışken, saplarında bulunan bir bileşikten ötürü koparıldığında bile çürümeden kalmasından dolayı ölmez çiçek olarak anılıyor.

Ülkemizde daha çok Akdeniz bölgesinde kuru, kayalık veya kumlu zeminde yetişir ve diğer bir yöresel adı güneş otu olan kahramanımız adında geçtiği üzere güneşe çok fazla ihtiyaç duyuyor ve yaklaşık 50 cm yüksekliğe ulaşabilen yarı çalılıklar oluşturur. Bu bitkinin bu zamana kadar 500 farklı türü tespit edilmiştir.

Ölmez çiçek yağı, bitkinin çiçekli üst kısımlarından elde edilir. Yaklaşık olarak 350 kg bitkiden 1 kg ölmez çiçek yağı elde edilmektedir. Hasat edilen bitkiler, damıtma ünitelerinde damıtılır. Buhar yoluyla bitkiden uzaklaştırılan uçucu yağ, yoğuşturulur ve böylece en saf haline ulaşır.

Ölmez Çiçek Yağının Ciltteki Önemli Fonksiyonlarından Birisi Hücre

Yenileyici özelliği ile anti-aging cilt yaşlanmasına  karşıtı etki  gösteren uçucu yağlardan olmasıdır. Kozmetik bakım ürünlerinde tercih edilmesinin en önemli sebeplerinden birisi de budur. Hızlı emilen, cilt metabolizmasına dahil olarak cildi besleyen ve bakım sağlayan Ölmez Çiçek yağı, %100 doğal ve etkili bir cilt bakımı sunar. 

Yaşlanma karşıtı etkilerinin yanı sıra cildi UV ışınlarının zararlı etkilerinden korur ve UV ile yıpranan cilt tabakasını onarmada etkilidir. Cilt kuruluğu nedeni ile cilt yüzeyinde meydana gelebilecek hücre yıpranmalarına karşı hücreleri yenileyerek daha genç canlı ve dinamik ve parlak bir cilt görünüm elde etmeyi sağlar.

Ölmez çiçek ve bu bitkiden elde edilen kozmetik ürünler  yanlızca hücre yaşlanmasına karşı etkili değil bununla birlikte yara iyi edici, antiinflamatuar, antifungal, antibakteriyel, ve antioksidan özellikleri ile  cildinizde bulunan zararlı bakteri ve iltihaplanmaya sebep olacak etkenlerinde önüne geçer ayrıca cilt yüzeyinde meydana gelen lekelenmeler ve güneş yanıklarına karşı hücre yenilenmesinde bu bitkinin yağlarından faydalanıldığı bilinmektedir.

Kaynakça

1- Kattge, J., Bönisch, G., Díaz, S., Lavorel, S., Prentice, I. C., Leadley, P., Tautenhahn, S., Werner, G., Aakala, T., Abedi, M., Acosta, A., Adamidis, G. C., Adamson, K., Aiba, M., Albert, C. H., Alcántara, J. M., Alcázar C, C., Aleixo, I., Ali, H., Amiaud, B., … Wirth, C. (2020). TRY plant trait database – enhanced coverage and open access. Global change biology, 26(1), 119–188. https://doi.org/10.1111/gcb.14904  

2-  R.Perrinia   I., Morone-FortunatoaE., Lorusso bP.,  Avatob     Glands, essential oils and in vitro establishment of Helichrysum italicum (Roth) G. Don ssp. microphyllum (Willd.)Nyman (2008) https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2008.07.010

3- N.G.PassalacquaaP.M.GuarrerabG.De Finec Contribution to the knowledge of the folk plant medicine in Calabria region (Southern Italy) (2007) Fitoterapia 78(1), 52-68

https://doi.org/10.1016/j.fitote.2006.07.005

4- Czinner, E., Hagymási, K., Blázovics, A., Kéry, A., Szoke, E., & Lemberkovics, E. (2000). In vitro antioxidant properties of Helichrysum arenarium (L.) Moench. Journal of ethnopharmacology, 73(3), 437–443. https://doi.org/10.1016/s0378-8741(00)00304-4

5- Carini, M., Aldini, G., Furlanetto, S., Stefani, R., & Facino, R. M. (2001). LC coupled to ion-trap MS for the rapid screening and detection of polyphenol antioxidants from Helichrysum stoechas. Journal of pharmaceutical and biomedical analysis, 24(3), 517–526. https://doi.org/10.1016/s0731-7085(00)00431-3

6-Aslan, M., Orhan, D. D., Orhan, N., Sezik, E., & Yeşilada, E. (2007). A study of antidiabetic and antioxidant effects of Helichrysum graveolens capitulums in streptozotocin-induced diabetic rats. Journal of medicinal food, 10(2), 396–400. https://doi.org/10.1089/jmf.2006.293

7- Rivera, D., & Obón, C. (1995). The ethnopharmacology of Madeira and Porto Santo Islands, a review. Journal of ethnopharmacology, 46(2), 73–93. https://doi.org/10.1016/0378-8741(95)01239-a

8- Bauer, J., Koeberle, A., Dehm, F., Pollastro, F., Appendino, G., Northoff, H., Rossi, A., Sautebin, L., & Werz, O. (2011). Arzanol, a prenylated heterodimeric phloroglucinyl pyrone, inhibits eicosanoid biosynthesis and exhibits anti-inflammatory efficacy in vivo. Biochemical pharmacology, 81(2), 259–268. https://doi.org/10.1016/j.bcp.2010.09.025

9- Han, X., Beaumont, C., & Stevens, N. (2017). Chemical composition analysis and in vitro biological activities of ten essential oils in human skin cells. Biochimie open, 5, 1–7. https://doi.org/10.1016/j.biopen.2017.04.001

10- Andjić, M., Božin, B., Draginić, N., Kočović, A., Jeremić, J. N., Tomović, M., Milojević Šamanović, A., Kladar, N., Čapo, I., Jakovljević, V., & Bradić, J. V. (2021). Formulation and Evaluation of Helichrysum italicum Essential Oil-Based Topical Formulations for Wound Healing in Diabetic Rats. Pharmaceuticals (Basel, Switzerland), 14(8), 813. https://doi.org/10.3390/ph14080813

11- Li, Y., Li, J., Zhao, C., Yang, L., Qi, X., Wang, X., Zhou, Q., & Shi, W. (2021). Hyperglycemia-reduced NAD⁺ biosynthesis impairs corneal epithelial wound healing in diabetic mice. Metabolism: clinical and experimental, 114, 154402. https://doi.org/10.1016/j.metabol.2020.154402

12- Andjić, M., Božin, B., Draginić, N., Kočović, A., Jeremić, J. N., Tomović, M., Milojević Šamanović, A., Kladar, N., Čapo, I., Jakovljević, V., & Bradić, J. V. (2021). Formulation and Evaluation of Helichrysum italicum Essential Oil-Based Topical Formulations for Wound Healing in Diabetic Rats. Pharmaceuticals (Basel, Switzerland), 14(8), 813. https://doi.org/10.3390/ph14080813

13-Granger, C., Brown, A., Aladren, S., & Narda, M. (2020). Night Cream Containing Melatonin, Carnosine and Helichrysum italicum Extract Helps Reduce Skin Reactivity and Signs of Photodamage: Ex Vivo and Clinical Studies. Dermatology and therapy, 10(6), 1315–1329. https://doi.org/10.1007/s13555-020-00443-2

14-Bize, C., Le Gélébart, E., Moga, A., Payré, B., & Garcia, C. (2021). Barrier disruption, dehydration and inflammation: Investigation of the vicious circle underlying dry skin. International journal of cosmetic science, 43(6), 729–737. https://doi.org/10.1111/ics.12748

Vitamin C Nedir? Ne İşe Yarar

Özet

Askorbik asit diğer ismi ile C vitamini Cilt yaşlanması, cilt onarımı, yara iyileşmesi, doku yenilenmesi gibi süreçlerin  düzenlenmesinde öenmli rol oynamaktadır. Bu yönü sayesinde  kozmetik  ürünlerin zorunlu bileşeni olarak görev yapar.

Bu derleme cildimizin doğal yaşam sürecinde maruz kaldığı zararlı etkenler  ve bu zararlı etkenlerin ciltteki olumsuz etkisini azaltmak amacı ile C vitamini kullanmanın faydalarını gösteren klinik araştırmaları özetlemeyi ve değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Askorbik asit, C vitamini, , kozmetik, dermatololoji.

C Vitamini Nedir? Ne İşe Yarar?

C vitamini diğer ismi ile  (askorbik asit), temel suda çözünür bir elektron verici basit, düşük moleküler ağırlıklı bir karbonhidrattır. C vitamini suda çözünen bir vitamindir. İnsan vücudu C vitamini üretimi için gerekli olan L-gulonolakton oksidaz adı verilen enzime sahip olmadığı için C vitamininin dışarıdan alınması gerekir. C Vitamini eksikliğinde iskorbit, cilt kalitesinin bozulması, diş eti hastalıkları diş kaybı,  kıl yapısında bozulma, deri altında kanama ( kırılganlık ve bağ dokusu morfolojisinin kaybı nedeniyle)  ve bunun yanı sıra geç yara iyileşmesi ( kolajen oluşumu ile ilişkili) görülür. (1)

C Vitaminin Derideki Potansiyel İşlevleri 

C Vitaminin Hücre Yaşlanması ve Yenilenmesindeki Rolü

Cildin  iki katmanı vardır ; epidermis ve dermis; epidermis tabakası yüzeye yakın olan tabakadır ve dermiş tabakasına göre 2-5 kat  daha fazla C vitamini bulundurur. (2)  Normal ve sağlıklı bir ciltte diğer vücut dokularında olduğu gibi yüksek konsantrasyonlarda C vitamini vardır.  Derideki C vitamininin çoğu hücre içi bölmelerde görülmektedir. Derideki vitamin C seviyeleri de birçok vücut organındaki hücrelerdeki miktar ile yakındır. Ancak yetersiz beslenme, stres, Uv ışınlarına maruz kalma, sigara kullanımı gibi durumlarda Ciltteki C vitamini oranını azalmaya başlar.

C Vitaminin Kolajen Oluşumundaki Etkisi

C Vitamini kolajen molekülünün üçüncül yapısını sabit tutan bir kofaktör olarak görev yapmasının yanı sıra gen ekspresyonunu da uyarır. Deride kolajen oluşumu çoğunlukla dermisteki fibroblastlar tarafından gerçekleşir. C vitamini olmadığında Fibroblastlar kolajen üretimini  hem azaltır hem de oluşan proteinlerin yapısında değişimler meydana gelir. (3)

Serbest Radikalleri Temizleme Etkisi

Günlük yaşamda cildimiz bir çok dış faktörlere maruz kalır. Örneğin UV radyonları, güneş ışınları vs gibi bu gibi dış faktörler cildimizde oksidatif hasara sebebiyet verir.

C vitamini  enzimatik savunmaları (katalaz, glutatyon peroksidaz ve süperoksit dismutaz) ve diğer enzimatik olmayan savunmaları (E vitamini, glutatyon, ürik asit ve karotenoidler gibi diğer farazi antioksidanlar) içeren antioksidanlardan bir tanesidir. Antioksidanların cilde oksidatif hasarı önleme kapasitesini belirlemek için yürütülen çalışmalarının çoğu, bu bileşiklerin bir kokteylini kullanmıştır. (4,6 )

Bunun yanı sıra  C vitamini, E vitamini ( 4, 5, 7 )   ile birlikte kullanıldığında ciltteki oksidatif hasarı azaltmada özellikle etkilidir . C vitamini burada E vitamini rejeneratörü olarak  işlev görür. Ve Böylece bu önemli lipitte çözünür radikal temizleyiciyi olan E vitaminini etkili bir şekilde geri dönüştürür ve hücre zarı yapılarındaki oksidatif hasarı azaltır. (8)

C Vitamini Eksikliği

C vitamini eksikliğinde ciltte fonksiyon kayıpları meydana gelir. Özellikle kolajen eksikliğine bağlı olarak yara iyileşmesi geç gerçekleşmektedir. Bunun yanında kırılganlığın artması ve bağ dokusunun morfolojik kayıpları ile birlikte deri altı kanamalar C vitamini eksik olan kişilerde daha fazla gözlemlenir.

Sağlıklı Bir Cilt İçin C Vitamini Hem Takviye Gıda Olarak Hem de Krem, Losyon, Tonik Vb. Solüsyonlar İle Desteklenebilir

C vitamini gıda ile yeterli miktarda alınmadığı  zaman kan plazma seviyelerinde eksikliği gözlenir bu gibi durumlarda  bir miktar C vitamini topikal uygulama ile epidermal tabakaya iletilebilir, ve bu eksiklik cilde kullanılan krem yada serumlar ile giderilebilir.   C vitamini suda çözünür ve yüklü bir moleküldür. Epidermal hücrelerin uç kısımlarında yük farkı olduğu için bariyer görevi görerek C vitaminini iter. Ancak Ortamda pH seviyesi 4 ün altında olduğunda bir miktar emilim meydana gelir. Bu sayede C vitamini Cilt tarafından emilir. (9)

Fotoyaşlanma ve UV Hasarına Karşı C Vitamini Aracılı Koruma

UV ışınlarına  maruz kalma nedeniyle ciltte meydana gelen değişikliklerin, daha yavaş olan ‘doğal’ yaşlanma süreciyle pek çok ortak noktası vardır; önemli bir fark, daha akut bir başlangıçtır. 

C vitamininin UV den kaynaklanan hasarı azalttığı  bilinmektedir. (10, 11, 12) UV kaynaklı foto-yaşlanma söz konusu ise ciltte doğrudan radikaller üretilmeye başlar ve antioksidan takviyesi gereklidir. Bu süreçte C vitamini hem topikal hem de diyetle alınmalıdır. (11,13,14 ). UV ışığının epidermisteki C vitamini içeriğini tükettiği görülmektedir.

(15,16) Yapılan deneysel çalışmalarda UV ışınlarına maruz kalmış kültüre edilen keratinosit hücrelerinde lipid peroksidasyonunu önler ve keratinositi apoptozdan koruyarak hücre ölümü engeller. (17, 18). UV ışınlarına karşı etkili koruma için E vitamini ile C vitamini kombinasyonları çok etkilidir. Bu kombinasyon ayrıca aşırı UV maruziyetinin neden olduğu iltihabı da azaltır. (19)

C Vitaminin Cilt Kuruluğuna Etkisi

Hücre kültürü çalışmaları, C vitamini takviyesinin lipitlerin üretimini artırdığı ve keratonistlerin farklılaşmasını indüklediğini göstermişse de C vitaminin cilt kuruluğunu etkileyip etkilemediği konusunda kesin bir sonuca varmak zordur. (20)

Vitaminin Cilt Kırışıkları Üzerinde Etkisi

Kırışıklıklar kronolojik yaşlanma sırasında oluşur ve UV ışınlarına maruz kalma veya sigara içme gibi dış etkenler ile süreç belirgin şekilde hızlanır. Kırışıklık oluşumunun derinin alt dermal tabakasındaki değişikliklerden kaynaklandığı düşünülmektedir. (21) Bunun yanında Kolajen kaybının, kolajen ve elastik liflerin bozulmasının ve dermal-epidermal bileşkedeki değişikliklerin kırışıklık oluşumuna  katkıda bulunabileceği düşünülür. (21, 22, 23, 24, 25)

Ciltteki kırışıklıkların veya ince çizgilerin görünümü, dış görünüş  üzerinde büyük bir etkiye sahiptir ve bu nedenle genellikle çalışmalarının odak noktasıdır.  Genellikle Cilt kırışıklıklarının giderilmesi için diğer antioksidanlar ve diğer doğal bileşikler ile bir karışım oluşturularak topikal uygulamalar yapılarak çalışılmıştır. Yapılan bu çalışmalarda da kırışıklık ölçümünün zor olması nedeni ile tam olarak kırışıklıkları engellediği söylenemez. Ancak en güncel çalışmalarda çeşitli cilt katmanlarının kalınlığını belirlemek için gelişmiş ultrasonografi tekniği gibi teknolojileri kullanarak kırışıklıklarının derecesini belirlemeyi amaçlamıştır. (26)

C Vitaminin Yara iİileşmesindeki Rolü

Yara iyileşmesi 3 aşamadan oluşan karmaşık bir süreçtir. İnflamasyon, yeni doku oluşumu ve yeniden şekillenme (27) C vitamini kolajen sentezinde önemli bir kofaktördür. (28) yara bölgesinde hızlıca lokal inflamasyon ve kolajen üretimi başlar bu nedenle C vitamini hem topikal olarak uygulanabilir hemde besin takviyesi olarak alınabilir. (29) C vitamini ve E vitamini takviyesi geniş yanıkları olan çocuklarda yara iyileşmesini hızlandırmıştır. Son zamanlarda yapılan bir çalışmada C vitaminini silikon jel içinde topikal olarak uygulanması kalıcı yara izi oluşmasında önemli bir azalma ile sonuçlanmıştır. (30)

Cildin Maruz Kaldığı Zararlı Etkenler

Yaşam boyunca cildimizin maruz kaldığı zararlı etkenler;

• Normal yaşlanmaya bağlı olarak bozulma, elastikiyet kaybına ve kırışıklık oluşumuna sebep olur.
• Cildimiz Renk bozulmasına, kuruluğa ve hızlı kırışmaya yol açan elementlere maruz kalır
• Cildimiz çeşitli Oksitleyici güzellik ve temizlik ürünlerine (saç boyaları, sabunlar, deterjanlar, ağartıcılar) maruz kalma dahil olmak üzere kimyasallara maruz kalır.
• Ve son olarak cildimiz Yaralama ve yanma gibi doğrudan etkenlere maruz kalabilir.

Peki C Vitamini Neden Gereklidir?

• Cilt fibroblastları, kolajen sentezi ve dermiste kolajen/elastin dengesinin düzenlenmesi için C vitaminine mutlaka ihtiyaç vardır.  Kültüre edilmiş hücrelerle ilgili çok sayıda in vitro veri vardır. Ek olarak, hayvanlara C vitamini takviyesi, in vivo kolajen sentezinde artış göstermiştir.
• Deri keratinositleri, yüksek konsantrasyonlarda C vitamini biriktirme kapasitesine sahiptir ve bu, E vitamini ile birlikte UV ışınlarına karşı koruma sağlar. Bu bilgiler, hayvan ve insan çalışmalarından elde edilen destekleyici bilgilerle kültürlenmiş hücrelerle yapılan in vitro çalışmalardan elde edilebilir.
• Kültürde keratinositlerin analizi, C vitamininin antioksidan enzimlerin gen ekspresyonunu, fosfolipidlerin organizasyonunu ve birikimini etkilediğini ve stratum corneum oluşumunu ve genel olarak epitelin farklılaşmasını desteklediğini göstermiştir.
• Topikal uygulama yoluyla C vitamininin cilde iletilmesi öenmlidir. Bazı insan çalışmaları UV ışınlarından korunma açısından faydalı bir etki önermiş olsa da, en etkili formülasyonlar hem C hem de E vitaminlerini birlikte cilde iletilmesi ile gerçekleşir.
• İyi  bir cilt sağlığı için, meyve ve sebze alımı önemli bir faktördür. C Vitamini Meyve ve sebzelerde aktif bileşen tanımlanmamıştır
• İnsan derisindeki yaşlanma belirtileri, C vitamini takviyesi ile iyileştirilebilir. Cilt değişikliklerinin ölçülmesi zor olsa da, bir dizi çalışma bunu desteklemektedir. Bazı çalışmalar, C vitamininin kolajen birikimi ve kırışıklık derinliğini azalttığına dair önemli veriler sunmaktadır.
• C vitamini takviyesi, yara iyileşmesine büyük ölçüde yardımcı olur ve sert tabakalı yara oluşumunu en aza indirir. Bu, insanlarda ve hayvanlarda yapılan çok sayıda klinik çalışmada kanıtlanmıştır.

Askorbik Asit

C vitamini yani Askorbik asit suda çözünen bir vitamindir. İnsan vücudu C vitamini üretimi için gerekli olan L-gulonolakton oksidaz adı verilen enzime sahip olmadığı için C vitamininin dışarıdan alınması gerekir.

Günlük yaşamımızda cildimiz normal yaşlanmaya bağlı olarak deforme olur, buna ilave olarak  elastikiyet kaybı ve kırışıklık oluşumu gözlenir, ayrıca çeşitli ışınlara maruz kalma sonucunda cilt renginin  bozulması, cilt kuruluğuna ve hızlı kırışmaya yol açan elementlere maruz kalır.  

Ayrıca cildimiz Çeşitli Oksitleyici güzellik ve temizlik ürünlerine (saç boyaları, sabunlar, deterjanlar, ağartıcılar) ve  çeşitli kimyasallara maruz kalmanın yanı sıra yaralama ve yanma gibi doğrudan etkenlerle de karşı karşıyadır. İşte bu dış faktörler cildimiz üzerindeki birçok olumsuz etki yaratır.  

C vitamininin aslında bilinen en önemli etkisi insan vücudunda bağışıklık sistemini güçlendirmesidir.  Bunun yanında C vitamini vücuda hem besinsel hem de topikal olarak uygulandığı zaman; Askorbik asit isminden de anlaşılacağı gibi asitli bir bileşik olduğu için cildin üst tabakalarına peeling etkisi yaparak daha pürüzsüz görünmesini sağlar.

Cildin renk tonunu eşitler. Göz altı morluklarının giderilmesinde yardımcı olur. Kolajen üretimine yardımcı olduğu için cildin esnek olmasını sağlar. Cildin daha parlak, daha canlı görünmesini sağlar. Ciltteki ince çizgilerin yok edilmesi ve Anti-aging etkisi ile kırışıklıkların giderilmesine yardımcı olur. Kolajen ve elastin üretimine katkıda bulunduğu için yara izlerinin oluşmasını da engeller. Ayrıca Ciltte biriken toksik maddelerin, serbest radikallerin giderilmesi ile de yüzdeki solgun ve yorgun görünümü alır.

Kaynakça

• Talarico, V., Aloe, M., Barreca, M., Galati, M. C., & Raiola, G. (2014). Do you remember scurvy?. La Clinica terapeutica, 165(5), 253–256. https://doi.org/10.7417/CT.2014.1755

• Pullar, J. M., Carr, A. C., & Vissers, M. C. M. (2017). The Roles of Vitamin C in Skin Health. Nutrients, 9(8), 866. https://doi.org/10.3390/nu9080866

• Nusgens, B. V., Humbert, P., Rougier, A., Colige, A. C., Haftek, M., Lambert, C. A., Richard, A., Creidi, P., & Lapière, C. M. (2001). Topically applied vitamin C enhances the mRNA level of collagens I and III, their processing enzymes and tissue inhibitor of matrix metalloproteinase 1 in the human dermis. The Journal of investigative dermatology, 116(6), 853–859. https://doi.org/10.1046/j.0022-202x.2001.01362.x

• Stewart, M. S., Cameron, G. S., & Pence, B. C. (1996). Antioxidant nutrients protect against UVB-induced oxidative damage to DNA of mouse keratinocytes in culture. The Journal of investigative dermatology, 106(5), 1086–1089. https://doi.org/10.1111/1523-1747.ep12339344

• Lin, J. Y., Selim, M. A., Shea, C. R., Grichnik, J. M., Omar, M. M., Monteiro-Riviere, N. A., & Pinnell, S. R. (2003). UV photoprotection by combination topical antioxidants vitamin C and vitamin E. Journal of the American Academy of Dermatology, 48(6), 866–874. https://doi.org/10.1067/mjd.2003.425

• Darr, D., Dunston, S., Faust, H., & Pinnell, S. (1996). Effectiveness of antioxidants (vitamin C and E) with and without sunscreens as topical photoprotectants. Acta dermato-venereologica, 76(4), 264–268. https://doi.org/10.2340/0001555576264268

• Dreher, F., Gabard, B., Schwindt, D. A., & Maibach, H. I. (1998). Topical melatonin in combination with vitamins E and C protects skin from ultraviolet-induced erythema: a human study in vivo. The British journal of dermatology, 139(2), 332–339. https://doi.org/10.1046/j.1365-2133.1998.02447.x

• Tanaka, K., Hashimoto, T., Tokumaru, S., Iguchi, H., & Kojo, S. (1997). Interactions between vitamin C and vitamin E are observed in tissues of inherently scorbutic rats. The Journal of nutrition, 127(10), 2060–2064. https://doi.org/10.1093/jn/127.10.2060

• Pullar, J. M., Carr, A. C., & Vissers, M. C. M. (2017). The Roles of Vitamin C in Skin Health. Nutrients, 9(8), 866. https://doi.org/10.3390/nu9080866

• McArdle, F., Rhodes, L. E., Parslew, R., Jack, C. I., Friedmann, P. S., & Jackson, M. J. (2002). UVR-induced oxidative stress in human skin in vivo: effects of oral vitamin C supplementation. Free radical biology & medicine, 33(10), 1355–1362. https://doi.org/10.1016/s0891-5849(02)01042-0

• Lin, J. Y., Selim, M. A., Shea, C. R., Grichnik, J. M., Omar, M. M., Monteiro-Riviere, N. A., & Pinnell, S. R. (2003). UV photoprotection by combination topical antioxidants vitamin C and vitamin E. Journal of the American Academy of Dermatology, 48(6), 866–874. https://doi.org/10.1067/mjd.2003.425

• Darr, D., Dunston, S., Faust, H., & Pinnell, S. (1996). Effectiveness of antioxidants (vitamin C and E) with and without sunscreens as topical photoprotectants. Acta dermato-venereologica, 76(4), 264–268. https://doi.org/10.2340/0001555576264268

• Nakamura, T., Pinnell, S. R., Darr, D., Kurimoto, I., Itami, S., Yoshikawa, K., & Streilein, J. W. (1997). Vitamin C abrogates the deleterious effects of UVB radiation on cutaneous immunity by a mechanism that does not depend on TNF-alpha. The Journal of investigative dermatology, 109(1), 20–24. https://doi.org/10.1111/1523-1747.ep12276349

• Miura, K., & Green, A. C. (2015). Dietary Antioxidants and Melanoma: Evidence from Cohort and Intervention Studies. Nutrition and cancer, 67(6), 867–876. https://doi.org/10.1080/01635581.2015.1053499

• Buettner, G. R., Motten, A. G., Hall, R. D., & Chignell, C. F. (1987). ESR detection of endogenous ascorbate free radical in mouse skin: enhancement of radical production during UV irradiation following application of chlorpromazine. Photochemistry and photobiology, 46(2), 161–164. https://doi.org/10.1111/j.1751-1097.1987.tb04751.x

• Crisan, D., Roman, I., Crisan, M., Scharffetter-Kochanek, K., & Badea, R. (2015). The role of vitamin C in pushing back the boundaries of skin aging: an ultrasonographic approach. Clinical, cosmetic and investigational dermatology, 8, 463–470. https://doi.org/10.2147/CCID.S84903

• Savini, I., Catani, M. V., Rossi, A., Duranti, G., Melino, G., & Avigliano, L. (2002). Characterization of keratinocyte differentiation induced by ascorbic acid: protein kinase C involvement and vitamin C homeostasis. The Journal of investigative dermatology, 118(2), 372–379. https://doi.org/10.1046/j.0022-202x.2001.01624.x

• Kang, J. S., Kim, H. N., Jung, D. J., Kim, J. E., Mun, G. H., Kim, Y. S., Cho, D., Shin, D. H., Hwang, Y. I., & Lee, W. J. (2007). Regulation of UVB-induced IL-8 and MCP-1 production in skin keratinocytes by increasing vitamin C uptake via the redistribution of SVCT-1 from the cytosol to the membrane. The Journal of investigative dermatology, 127(3), 698–706. https://doi.org/10.1038/sj.jid.5700572

• Fuchs, J., & Kern, H. (1998). Modulation of UV-light-induced skin inflammation by D-alpha-tocopherol and L-ascorbic acid: a clinical study using solar simulated radiation. Free radical biology & medicine, 25(9), 1006–1012. https://doi.org/10.1016/s0891-5849(98)00132-4

• Savini, I., Catani, M. V., Rossi, A., Duranti, G., Melino, G., & Avigliano, L. (2002). Characterization of keratinocyte differentiation induced by ascorbic acid: protein kinase C involvement and vitamin C homeostasis. The Journal of investigative dermatology, 118(2), 372–379. https://doi.org/10.1046/j.0022-202x.2001.01624.x

• Baumann L. (2007). Skin ageing and its treatment. The Journal of pathology, 211(2), 241–251. https://doi.org/10.1002/path.2098

• Puizina-Ivić N. (2008). Skin aging. Acta dermatovenerologica Alpina, Pannonica, et Adriatica, 17(2), 47–54.

• Craven, N. M., Watson, R. E., Jones, C. J., Shuttleworth, C. A., Kielty, C. M., & Griffiths, C. E. (1997). Clinical features of photodamaged human skin are associated with a reduction in collagen VII. The British journal of dermatology, 137(3), 344–350.

• Sachs, D. L., Rittié, L., Chubb, H. A., Orringer, J., Fisher, G., & Voorhees, J. J. (2013). Hypo-collagenesis in photoaged skin predicts response to anti-aging cosmeceuticals. Journal of cosmetic dermatology, 12(2), 108–115. https://doi.org/10.1111/jocd.12037

• Contet-Audonneau, J. L., Jeanmaire, C., & Pauly, G. (1999). A histological study of human wrinkle structures: comparison between sun-exposed areas of the face, with or without wrinkles, and sun-protected areas. The British journal of dermatology, 140(6), 1038–1047. https://doi.org/10.1046/j.1365-2133.1999.02901.x

• Bertuccelli, G., Zerbinati, N., Marcellino, M., Nanda Kumar, N. S., He, F., Tsepakolenko, V., Cervi, J., Lorenzetti, A., & Marotta, F. (2016). Effect of a quality-controlled fermented nutraceutical on skin aging markers: An antioxidant-control, double-blind study. Experimental and therapeutic medicine, 11(3), 909–916. https://doi.org/10.3892/etm.2016.3011

• Gurtner, G. C., Werner, S., Barrandon, Y., & Longaker, M. T. (2008). Wound repair and regeneration. Nature, 453(7193), 314–321. https://doi.org/10.1038/nature07039

• Carr, A. C., & Vissers, M. C. (2012). Good nutrition matters: hypovitaminosis C associated with depressed mood and poor wound healing. The New Zealand medical journal, 125(1362), 107–109.

• Yun, I. S., Yoo, H. S., Kim, Y. O., & Rah, D. K. (2013). Improved scar appearance with combined use of silicone gel and vitamin C for Asian patients: a comparative case series. Aesthetic plastic surgery, 37(6), 1176–1181. https://doi.org/10.1007/s00266-013-0210-5

• Yun, I. S., Yoo, H. S., Kim, Y. O., & Rah, D. K. (2013). Improved scar appearance with combined use of silicone gel and vitamin C for Asian patients: a comparative case series. Aesthetic plastic surgery, 37(6), 1176–1181. https://doi.org/10.1007/s00266-013-0210-5